Lingua e custodia

A recente sentenza do Tribunal Supremo, avalando a normativa que en materia lingüística se está a aplicar no ensino, ven de ter o seu contrapunto na pretensión dun xulgado de Madrid de retirar a custodia das súas fillas a unha nai que se trasladou a vivir a Vigo debido a que, segundo os prexuízos daquel xuíz ou xuíza, a educación que van recibir é en galego e iso non é útil ou, como diría o noso conselleiro de Cultura, limita.

Resulta sintomático que iso suceda ao mesmo tempo que se dicta a sentenza que pon por terra, esperemos que definitivamente, a argumentación que os dirixentes do Partido Popular, co Presidente á cabeza, viñan manifestando desde antes do seu acceso ao goberno, cando decidiron utilizar a falacia da imposición e comezaron a predicar “o dereito dos pais a elixir a lingua en que escolarizar os seus fillos”

Pois resulta que non, que elixir libremente a lingua de escolarización «non é expresión de ningún dereito fundamental» recollido na Constitución, e tampouco se vulneran Dereitos Humanos, pois o artigo 26 da Declaración Universal só garante aos pais o dereito preferente, que non exclusivo, a escoller «o tipo de educación» que reciben os seus fillos e fillas. E máis nada.

A Xustiza declara probado que nin a Declaración Universal nin a Constitución «garanten aos pais o dereito de elixir a lingua» e considera «absurdo» que tal cousa poida suceder, pois podería levar a que calquera persoa reclamase ser educada en calquera lingua do mundo. O Tribunal Supremo fecha definitivamente a vía xurídica aberta tras a reclamación dun pai que pedía que o seu fillo fose escolarizado exclusivamente en castelán e confirma que a circunstancia de coexistir dúas linguas na Galiza non só autoriza, senón que esixe un tratamento conxunto no nivel de estudos non universitarios. A discriminación produciríase precisamente no caso de a Administración autorizar o pretendido polo recorrente, no sentido de permitir que, a criterio do peticionario, se puidese cursar un determinado tipo de estudo con esquecemento ou marxinación dunha das linguas concorrentes.

No outro caso supoñemos a citada nai non ten ningunha restrición xudicial para ter a custodia das súas fillas en Alcorcón, ou en León se decidir trasladarse alí, ou en Sevilla, e se resulta que ao se trasladar a Vigo, lugar en que o Tribunal Supremo ratifica que é legal ter aulas en galego, se ameaza con retirar a custodia porque a educación que van recibir é en galego, obviamente estamos perante unha decisión que vai máis alá do estritamente xudicial e entra no terreo das consideracións ideolóxicas do maxistrado alcorconense.

Perante tal posibilidade preguntámonos:

1º.- Se os pais e nais non temos dereito a elixir a lingua en que han de estudar os nosos fillos e fillas, e é competencia da Administración establecer o currículo, ten un xuíz dereito a impoñer, de maneira arbitraria por non se axustar á lei, que estuden en castelán?

2º.- Se en vez de se trasladar á Galiza esta nai fose para Letonia, país onde se fala letón (lingua que posiblemente o xulgado madrileño non considere máis útil que o galego) e que conta con medio millón de habitantes menos que Galiza, tería a mesma celeridade en velar polos supostos dereitos das cativas e reclamaría a súa volta inmediata á custodia paterna?

3º.- E se finalmente o pai, obtida a custodia, decide trasladarse a, poñamos por caso, Ourense, quen se encarga finalmente da custodia destas menores? Talvez o Colexio de San Ildefonso?

4º.- E finalmente, acabarán por nos retirar a custodia a todos os pais e nais que pretendemos que os nosos fillos e fillas estuden en galego?

 

 

Advertisement

V Congreso da CIG-ensino

A CIG-Ensino celebrou este fin de semana o seu V Congreso sob o lema: O teu sindicato a CIG-Ensino, a túa lingua o galego, poñendo así de relevo dous dos piares en que asenta este sindicato: dunha parte a súa hexemonía no panorama sindical do ensino galego e doutra o seu labor constante de defensa da nosa lingua, da nosa cultura e da nosa identidade.

Canto ao primeiro elemento os datos son tan contundentes que afastan calquera dúbida sobre o acerto no labor desenvolto nos derradeiros anos: hexemonía total nas eleccións sindicais de 2006 no ensino público; incremento dun 40 % na afiliación desde o anterior Congreso; case 10.000 profesores e profesoras participando nas accións formativas desenvoltas durante o curso pasado , organizados como CIG ou conxuntamente coa AS-PG, o que constitúe a maior oferta de cursos presenciais non oficiais que se fan na Galiza, e todo isto sen esquecer o papel inherente a un sindicato: a loita constante pola mellora das condicións laborais dos traballadores e traballadoras do ensino quer para ampliar os cadros de persoal, quer para avanzar na ámbito da prevención de riscos e de saúde laboral do profesorado quer para mellorar as retribucións de traballadores e traballadoras. En todo a CIG-ensino demostrou que non é incompatíbel manter a coherencia nos principios con lograr melloras laborais para o sector e, sobre todo, que a mobilización é a arma máis efectiva, aínda que non a única, para conseguirmos os nosos obxectivos.

Nestes tempos en que todo se valora en función de resultados inmediatos e que vale máis quen máis paga, poderíamos enumerar moitos obxectivos e moitos logros da CIG-ensino, cousas concretas que melloraron as nosas condicións de traballo e tamén o propio sistema. Mais penso que non é preciso, pois o grande valor da CIG-ensino está sobre todo en lograr, coa súa actuación e o aval de millares de ensinantes, frear a implantación de modelos educativos moito máis lesivos, mais elitistas e máis selectivos dos que actualmente están implantados; creo tamén que é un mérito, mentres a tendencia xeral é converter as Organizacións Sindicais case en xestorías, que a CIG soubese manter vivo un debate intelectualmente enriquecedor e socialmente útil, sobre o sistema educativo, a súa gratuidade, o laicismo e todos os debates de fondo sobre o ensino, xa que foi a través deste debate desde onde se deu a verdadeira participación social, sempre anunciada e sempre furtada polas sucesivas administracións educativas mais atentas a implantar políticas neoliberais e en privatizar os sistemas que en atender as necesidades educativas e formativas dos cidadáns e cidadás.

A CIG –ensino chegou a este V Congreso cun nivel de unidade e cohesión interna verdadeiramente admirábel, cousa que sen dúbida xustifica e explica os éxitos logrados. Quen acredite nun sistema educativo galego, público, gratuíto, laico e democrático ten na CIG-ensino o referente, un sindicato aberto, plural, participativo.

Nos derradeiros anos mudaron moitas cousas na sociedade e nos sistemas educativos e outras moitas permanecen. Farán falta moitos anos, posibelmente, para que muden. Mais estamos convencidos de que mudarán na dirección que marcamos todos aqueles e todas aquelas que apoiamos o traballo diario da CIG-ensino. Porque a idea é boa e paga a pena, adiante!!

Hai que unir

O sábado día 17 de outubro celebrouse en Madrid unha manifestación contra a reforma da lei do aborto; acudiron un millón dúas centas mil persoas.

O domingo 18 de outubro celebrouse en Santiago unha manifestación contra a política lingüística que o goberno de Núñez Feijoo pretende levar a cabo ; acudimos cen mil persoas.

España, segundo o censo de un de xaneiro de 2008 ten uns 46.000.000 de habitantes.

Galiza , no mesmo censo, ten uns 2.780.000.

O señor Rajoy, en declaracións a diferentes medios, entende que a presenza de tanta xente nas rúas de Madrid é motivo para presentar unha enmenda no Parlamento para que a reforma non se aprobe e xustifícao en base a que ” o de onte foi un éxito e a obrigación dos gobernantes é escoitar a xente e onte había moitos españois e outros moitos que non estaban presentes que lle estaban a dicir ao Sr. Rodríguez Zapatero: hai que unir e non dividir” (As declaracións son traducidas, non pensen que o Sr. Rajoy pasou a falar galego)

Un millón duascentas mil persoas dun censo de cuarenta e seis millóns representa aproximadamente un 2,5% da poboación; cen mil persoas dun censo próximo aos tres millóns representa perto dun 3,5% da poboación.

3,5% é máis que 2,5%; isto é, porcentualmente houbo máis asistencia á manifestación de Santiago do que á de Madrid.

O Señor Rajoy é un demócrata e supoño que cando fala da igualdade de dereitos para todos tamén inclúe os censados na Galiza.

Por iso estou certo que non terá inconveniente en presentar unha enmenda no Parlamento Galego para que non se leven a cabo as reformas que en materia lingüística está a desenvolver o seu partido, ou, xa que el non a pode presentar por non ser deputado en Santiago, que lle repita ao seu grupo político, en referencia á manifestación convocada por Queremos Galego: o de onte foi un éxito e a obrigación dos gobernantes é escoitar a xente e onte había moitos galegos e outros moitos que non estaban presentes que lle estaban a dicir ao Sr. Núñez Feijoo: hai que unir e non dividir.

Sabemos que é posíbel

Estiven nestes días lendo un moi exhaustivo estudo de J.F Correa Arias sobre o papel da nobreza en Galiza desde o século XII ao XVI, centrándose especialmente na evolución da casa de Andrade. O libro analiza as causas que inflúen no proceso de perda de peso de Galiza no ámbito da coroa de Castela, proceso no que os Andrade teñen un papel fulcral, e os correspondentes cambios sociopolíticos que a dinastía de Trastámara propicia ou impón, coa substitución da nobreza vella por outra cuxas familias proceden do mundo militar dos cabaleiros, foráneos en grande parte, e cuxo patrimonio deriva de vender a súa forza a quen máis pague e de espoliar os seus administrados. Unha nobreza desarraigada, cuxas casas matrices estaban moitas veces fóra da Galiza, que unicamente era unha fonte de recursos. Unha nobreza carente de identificación cos intereses de Galiza, guiada só polos desexos de satisfacer os seus propios, lexítimos ou non, cousa á que dedican toda a súa enerxía, nun contexto político en que os reis de Castela necesitan a nobreza para consolidar o seu poder e os nobres venden o seu apoio a cambio de incrementar os seus beneficios, incluíndo neste grupo os bispos de Compostela, case sempre aliados do poder real, establecendo para isto un sistema de control e de goberno alleo á realidade da terra e que só favoreceu os reis e a nobreza señorial, que a cambio de lealdade política aos soberanos ven recoñecidos os seus privilexios.

Isto acontece entre os séculos XIV e XV, mais a medida que lía o libro non podía deixar de pensar no paralelismo que se dá coa situación actual, no século XXI. Se naquel período o recadado en Galiza pasaba a engrosar o patrimonio dos Zúñiga, ou dos Sarmiento, dos Benavente ou dos Enríquez de Castro, agora, cando as multinacionais e as grandes empresas ocupan o espazo da nobreza como soporte do poder, a nosa enerxía eléctrica, eólica, térmica ou hidráulica, engorda o patrimonio de empresas situadas fora do noso control, e o goberno do PP colabora imposibilitando que se poña en marcha a única medida elaborada por un goberno galego que pretendía ter un mínimo de control sobre os nosos recursos enerxéticos, especialmente os eólicos. Os gandeiros non poden desenvolver as súas potencialidades e o medio rural fica sen habitantes porque decisións tomadas ben lonxe de Galiza así o establecen, para favorecer outros intereses; coa pesca e a industria naval sucede outro tanto, sen falar das facilidades que o señor Feijoo dá para a nosa definitiva asimilación cultural ao propiciar que unha nova elite dirixente, desmesurada, verbalmente violenta e empeñada en crear un clima de desconfianza social e autoodio, carente de identidade coa terra que a sostén, todo en consonancia con esa nova mentalidade de recentralización e de unidade, goberne agora Galiza, poñendo por encima de calquera valor a perda de poder e de peso de Galiza no conxunto do Estado.

Ultimamente mesmo as decisións que afectan ao noso idioma se toman en tertulias radiofónicas ou televisivas situadas ben lonxe de aquí; ou en fundacións presididas por expresidentes, porque nesa idea de recentralización ten un papel predominante a exclusión do galego de todos os usos consolidados para o deixar á “libre elección” dos utentes .

No século XV os cidadáns galegos revoltáronse contra a extorsión nobiliar derrubando os símbolos da opresión e, embora fosen derrotados militarmente, gañaron en autoestima e dignidade, e sobre todo demostraron que era posíbel; agora, neste século XXI, as elites dirixentes non se apelidan Andrade, ou Sarmiento, mais a intencionalidade que os move é a mesma: contribuír todo o posíbel a asimilación de Galiza, sen reparar en nada e dando a volta, se é preciso, á realidade para apareceren como os oprimidos, como as vítimas que necesitan derrubar símbolos, especialmente o noso símbolo por excelencia, a lingua.

Sabemos que é posíbel frear estes ataques e temos que facelo, a non ser que queiramos que o galego, e nós con el, sexa estranxeiro na súa patria.

 

O galego, a prioridade de Feijoo

Comeza un novo curso escolar marcado, entre outras moitas cousas,  pola intención do Goberno de derrogar o  Decreto 124/2007, do 28 de xuño, polo que se regula o uso e a promoción do galego no sistema educativo, despois dunha consulta ás familias que pretende lexitimar a política regresiva cara ao noso idioma previamente programada pola Consellaría de Educación. 
Convén lembrar que foi a promulgación deste Decreto, aínda vixente e polo tanto de obrigada aplicación este curso que comeza,  o que rompeu un “aparente consenso lingüístico” que duraba desde a aprobación do Plano Xeral de Normalización Lingüística.
E dicimos aparente porque quen agora goberna Galiza cunha política lingüística que transcorre do bilingüismo harmónico para o bilingüismo cordial, eríxese en firme defensor do castelán argüíndo que se rompeu o “equilibrio” entre as dúas linguas e identificándose plenamente  coas teses de  entidades que baixo a aparencia de defender dereitos individuais procuran simplemente o monolingüísmo en español, alcumado agora bilingüismo integrador.
Mais todos e todas sabemos que o equilibrio, a fin de contas, é un concepto comprobable mediante unha simple balanza. Coñecemos o funcionamento da balanza romana:  para conseguirmos o equilibrio entre o obxecto que queremos pesar e o pilón temos que aproximar ou afastar este do punto en que pivota a barra. Canto mais o afastemos dese centro máis  peso podemos colgar.  Resulta evidente que, no momento presente, para mantermos o equilibrio entre galego e español  o contrapeso ou pilón, o galego,  se ten que afastar cada vez máis do fulcro porque o peso do obxecto a pesar, o castelán, é cada vez maior.  E  aínda así hai equilibrio, polo menos mentres  non se acabe o brazo da balanza, cousa que ben lle podería agradar á Consellaría de Educación.
Mais está claro que a sociedade galega non quere ese tipo de equilibrio desequilibrador, e aí están as manifestacións como a do 17 de maio ou as diferentes plataformas xurdidas nos últimos meses e promovidas por persoas e entidades ideoloxicamente ben dispares. Faise necesario regular e establecer outro tipo de relación entre galego e castelán, fundamentado máis  na balanza de pratos (cos diferentes contrapesos situados a igual distancia do punto de pivotación) do que na romana.
 É nesta dirección que ten actuar calquera norma que regule a presenza do galego no ensino porque é ese camiño marcado no Plano Xeral de Normalización Lingüística elaborado baixo o goberno do PP, aínda que nunca acreditou nel, e que desenvolve o Decreto 124/2007. Trátase simplemente de establecer un novo tipo de relación, fundamentado nunha relación de igualdade entre galego e castelán, colocados ambos nun prato de balanza. Só así manteremos, polo menos no sistema educativo, o equilibrio. Outra cousa é o que suceda fóra do ámbito académico, sen balanzas legais que actúen de contrapeso e onde a política seguida por este goberno é simplemente non facer nada para que todo vaia a peor.
Podemos preguntarnos a razón pola que, no tempo das balanzas dixitais que meden con exactitude o peso de cada obxecto, e aí están todos os estudos científicos realizados nos derradeiros anos que confirman a perda de peso do galego, o PP quere medir a relación galego-español no ensino coa balanza romana?  Pois porque quen algunha vez teña utilizado este instrumento para pesar, sabe que cando o obxecto a pesar ten moito máis peso que o contrapeso da balanza, un pequeno descoido pode facer que o pilón, neste caso o galego, saia disparado do brazo da balanza. Non outra cousa pretende o PP, que o galego saia do sistema educativo, ou senón que permaneza alí nun curruncho, afastado e en cuarentena.
Por iso non podemos descoidarnos, porque a galeguización do sistema educativo, na expresión e nos contidos, planificando en función da nosa realidade nacional, das nosas necesidades culturais, técnicas e profesionais, é unha tarefa imprescindíbel e inadiábel. Ese ten que ser o noso compromiso

PS.

Este goberno manifestou que o galego sería unha das súas prioridades. E está a cumprir. En pouco máis de 100 días derroga o Decreto do ensino infantil, suprime a proba en galego nas oposicións, suprime as  axudas á tradución en galego, exclúeo dos  SERGAS, fala de modificar topónimos. Quen dixo que non cumpría… O galego, a súa eliminación,  é a súa prioridade.

Pecadores

Os cristiáns da Galiza contan desde hai un días cun novo pecado: o de limitación lingüística, pecado de validez só  local mentres o Sr.Vázquez, Don Francisco, grande pecador nesta materia, non o comunique ao Vaticano.  A mentora desta nova falta é Dona Pilar Farjas, Conselleira de Sanidade,  que acaba de o incluír no catálogo de pecados: “Es pecado limitar el uso de un elemento de comunicación como la lengua” parece ser que dixo como participante na Semana de Teoloxía e Pastoral que organiza cada ano a Fundación Fogar Santa Margarita, na Coruña, onde tamén defendeu o seu compromiso cristián e a súa convicción de que a actuación política debe vivirse desde a fe.

Creo entender que se está a referir á lingua española e á hipotética limitación de usos que sofre na Galiza mais non vou pecar de  mal pensado e aceitarei que tamén inclúe a limitación de usos que o galego sofre e mesmo recoñece, farisaicamente, o Partido Popular.

Consecuente co seu pensamento, debería evitar rodearse de pecadores e falar  co Conselleiro de Educación para lle dicir que  é pecado ignorar que o Decreto 124/2007, do 28 de xuño, polo que se regula o uso e a promoción do galego no sistema educativo está aínda vixente por máis que lle pese e é polo tanto unha norma que se debe cumprir, con independencia de que o goberno teña intención de o derrogar. Non cumprilo, na norma civil, chámase delito e é sancionábel, mais acepto que lle chame pecado e lle impoña unha penitencia ao Sr. Vázquez, Don Jesús. Tamén lle  podería dicir que dilapidar diñeiro publico en cambios de logos para poñer a galiña da pluma azul antes que o ovo dunhas escolas infantís de calidade  é pecado, por non dicir malversación.

Dona Pilar, que anima os cristiáns, supoño que se poderá estender a todos os cidadáns e cidadás sexan de outras crenzas ou de ningunha, a reflexionar sobre as repercusións morais das accións dos gobernantes debería falar co goberno en pleno, e en especial co seu Presidente,  para lle explicar que é inmoral  contribuír desde o Goberno a dividir a sociedade desenvolvendo políticas apoiadas en mentiras, ou en ideas falsas  en nome da liberdade individual duns poucos (quen non lembra a idea da imposición lingüística?).

“Somos la presencia viva de Jesús en la sociedad”, proclamou Farjas;  “Eu non vin para chamar os xustos, senón os pecadores”  dixo Xesús Cristo nun encontro con publicanos e fariseos. Ao mellor o Goberno  galego inspira a acción de goberno nesta idea para chegar ao ceo, a un ceo sen un sistema público de ben estar social; sen lexislación en materia lingüística no ensino; no que  Galiza non poida beneficiarse das súas propias fontes de enerxía; no que non poidamos ser donos da nosa produción agrícola; no que non teñamos o control sobre os nosos recursos enerxéticos, paisaxísticos, económicos, culturais. Ao ceo dun país asimilado, aínda que para iso millares de galegos e galegas permanezamos no purgatorio, agora que   Ratzinger fechou  o limbo dos xustos. Pero temos esperanza e non renunciamos a alcanzar a gloria, a gloria de vernos libres dun goberno teocrático que actúa e lexisla contra a propia razón de ser de Galiza.

 

Sobre decretos e concertos

O actual Goberno da Xunta achou a chave da súa actuación política asumindo non o papel de goberno senón o de tribunal de xustiza, de xeito que planifica a acción de goberno en base á argumentación de legalidade ou non, segundo lle convén en cada momento, dos actos a levar a cabo, especialmente á hora de anular e de desacreditar todas as actuacións do goberno precedente. Está claro que un goberno non pode lexislar de maneira contraria á lei, mais de aí a que xustifique unha acción como legal ou non antes de se pronunciaren os tribunais de xustiza aínda hai un bo percorrido. Así o fixo na anulación do concurso eólico aducindo a “ilegalidade” da participación pública, convertendo a Asesoría Xurídica en verdadeiro tribunal de xustiza. E todo, loxicamente, para agochar unha decisión puramente política que só pretende variar o modelo económico e industrial do anterior goberno, outorgándose a potestade de definir o que é ou non axustado á legalidade simplemente en función de intereses partidarios.

Claro que interpreta o concepto de legalidade ao seu antollo. Así o fixo para derrogar o Decreto 124/2007, polo que se regula o uso e promoción do galego no sistema educativo, cando nesta ocasión si que existe sentenza do Tribunal Superior, a 01084/2007, que ratifica a plena adecuación á legalidade do citado Decreto. Nesta ocasión derrógase aínda estando avalado por sentenza do Tribunal Superior de Xustiza; no caso eólico por presunción de ilegalidade.

Agora invoca de novo a legalidade para pagar con fondos públicos a segregación de alumnado en función de seren homes ou mulleres. E faino con absoluta frivolidade, chegando a utilizar o web oficial da Xunta, un espazo que debería recoller información das actuacións do Goberno e non opinión, para manifestar unha vez máis que “Educación reitera que ningún dos argumentos do bipartito para non renovar os concertos educativos tiña sustento legal”. Novamente a Consellaría convertida en tribunal de xustiza e novamente utilizando os medios públicos, como é o web www.xunta.es para verter informacións que desacreditan a quen as redacta: “Ao contrario do que fai a actual Xunta de Galicia que se limita a cumprir a Lei, queda demostrado que o anuncio do anterior goberno de non renovar estes concertos era puramente demagóxico e electoralista,…”

Vaia maneira de gobernar para todos.

Á vista destas actuacións cabe reflexionar sobre o que supoñen en si os concertos educativos e o que pretende Educación ao renovar o Concerto a 5 centros que non imparten ensino mixto.

Formalmente, os Concertos Educativos son presentados polos seus valedores como un instrumento mediante o cal se facilita que todas as capas sociais poden acceder ao dereito de elección de centro que implicitamente recoñece o artigo 27 da Constitución. Mesmo hai quen os presenta como un instrumento nivelador das oportunidades nas condicións de acceso aos centros, o que, potencialmente, contribuiría a homoxeneizar a composición social do alumnado. Mais á vista da realidade e despois de vinte e cinco anos aportando diñeiro público a empresas privadas, cabe preguntarse:

1.- Contribúe este sistema a igualar a oportunidade de elección de todos os individuos?

2.- Favorecen os concertos a mestura de estudantes de diferente estrato socioeconómico e académico ou pola contra contribúen a elitizar o sistema?

3.- Que factores están detrás da elección de centro educativo e polo tanto da distribución do tipo de alumnado entre centros públicos e privados?

A resposta a estas preguntas é clara e está avalada por diferentes estudos: o sistema de concertos non cumpre coa pretensión de igualar as oportunidades de elección de centro educativo para todas as familias e a distribución de alumnado entre pública e privada segue respondendo a un claro patrón socioeconómico, ou mesmo ideolóxico, que favorece os centros de titularidade privada, onde se concentra de modo maioritario o alumnado procedente de familias con máis nivel de ingresos, profesións máis cualificadas e nivel de estudos máis alto.

Se os concertos non cumpren o papel para o que foron deseñados, non sería máis lóxico suprimilos e concentrar os esforzos económicos no ensino público, máis neste momento de austeridade económica?

Suprímese o programa de gratuidade de libros de texto e subvenciónanse centros ligados á Prelatura do Opus Dei.

Mais temo que talvez o tema non sexa este e o que realmente pretende a Consellaría é ir cara a unha maior privatización do sistema, afianzando, de paso, no mercado educativo galego empresas e ideoloxías que desenvolven claros procesos de cream skimming, ofrecendo un servizo só a clientes de alto valor, neste caso non necesariamente académico senón, sobre todo, ideolóxico. A obra pagada con cartos públicos.

Consulta ás familias: fin de festa

As festas do Apóstolo teñen dous momentos estelares de cara á cidadanía. Un, o 24 pola noite, cos fogos de luces e outro o 31, de novo cos fogos de fin de festa.  Este 31 de xullo de 2009 contou coa actuación estelar do Secretario Xeral de Política Lingüística, novísimo lanzador de fogos de luces no ar de Compostela para dar a coñecer os “resultados” dunha consulta ás familias levada a cabo nos fins de xuño. Fogos de luces que o Secretario Xeral de Política Lingüística lanza no día do fin de festa para nos confirmar o que xa se nos dixera antes do inquérito: que hai que mudar a política lingüística dos derradeiros 25 anos  porque non se axeita á realidade e que é preciso un novo decreto no ensino que  “desenvolva un modelo lingüístico plurilingüe de calidade, que asegure o coñecemento do galego e do castelán”.  

Do galego  e do castelán!!. Será que está en perigo o coñecemento do castelán na Galiza? Eu pensaba que o papel da Secretaría Xeral de Política Lingüística era desenvolver políticas de normalización para o galego, mais resulta que non é así.

Mais os datos presentados non teñen ningún valor por máis que se esforce a Consellaría en querer lexitimalos, pois foron obtidos sen ter en conta as mínimas garantías científicas que requiren os inquéritos sociolingüísticos – e iso debería sabelo ben o Secretario Xeral- e foron tratados de maneira obscurantista, por mais que se nos diga que o proceso contou con garantías e foi transparente.

A transparencia ven dada, mais ben,  por  nos permitir entender a intencionalidade da Consellaría ao levar a cabo esta consulta-trampa, que non tiña outro interese que o afán de impedir que a sociedade galega continuase a posicionarse a prol dun ensino en galego ou maioritariamente en galego, freando deste modo os cativos avances que a lexislación introduciu no sistema educativo nos derradeiros anos. Non é casualidade que o inquérito se presentase pouco despois da masiva manifestación do 17 de maio e os resultados despois do 24. Porque en materia sociolingüística os contextos son non só importantes, senón determinantes. E isto sabeo ben o Secretario Xeral de Política Lingüística.

Para esta viaxe non se precisaban estas alforxas.

Outlet co galego en stock out

Outlet é a denominación dun establecemento comercial especializado na venda de produtos de marcas coñecidas, quer sexan defectuosas quer fóra dos catálogos de actualidade do produtor. Os produtos son postos á venda a un prezo inferior ao habitual e a mercadoría está exposta de forma a favorecer o autoservizo.

 Na Galiza hai varios establecementos deste tipo desde finais dos anos noventa, mais un deles, situado en Tui, chamou recentemente a miña atención. Emprazado face á cidade de Valença, resulta inevitábel facer comparacións para quen coñeceu Valença e as case 150 tendas que se congregan  dentro da fortaleza medieval. Esta cidade si foi un verdadeiro  outlet durante varias décadas pois alí tanto se podían comprar toallas ao peso como bacallau; viño verde ou unha motoserra marca Husqvarna pola metade de prezo que custaba aquí na Galiza. Nas estreitas ruelas, os sábados, falábase máis galego do que portugués e os comerciantes, homes e mulleres portugueses de fala e orixe, pretendían atraer a atención do comprador dirixíndose a el, se era preciso, en español, ou algo parecido, ignorantes de quen eramos, pois o que importaba non era a corrección idiomática, senón a comunicación de cara a unha hipotética operación comercial. Eran, en todo o caso, vendedores e vendedoras que tiñan conciencia de pertencer a un país e a unha cultura e só utilizaban outra lingua con ánimo de se aproximar ao comprador e facerlle máis fácil a compra ou a obtención de información sobre determinado produto.

Nada disto está presente na moderna fortaleza situada desta banda do Miño, un Oulet Fashion onde podemos comprobar como o público fala galego, quizá non maioritariamente, español e portugués, estes case a partes iguais. Esta mestura de linguas que podemos escoitar nos espazos comúns, desaparece en canto cruzamos as portas das diferentes loxas. Agora as vendedoras, pois en todas as tendas en que entrei só achei mulleres para atender o público, non sei se é sempre así, falan español ou portugués, dependendo da lingua do cliente ou clienta con que estiveren a tratar. Mesmo, igual que acontecía en Valença, comprobei como unha vendedora de lingua portuguesa lle falaba español a un cliente que se dirixira a ela en galego, se ben agora non era a necesidade de se aproximar ao comprador, ou de lle ofrecer información, o que motivaba esta actuación da rapariga: era, simplemente, confirmarlle a este galegofalante que se enteire dunha vez por todas que  vive dentro dunhas fronteiras políticas que non admiten máis lingua que a oficial do estado, nin mesmo no período de rebaixas e para comprar uns zapatos fabricados na China sob licenza italiana.

Tampouco vin neste establecemento ningún indicador, nin texto de ningunha outra clase, en galego ou que fixese referencia á lingua deste país. Sei, porque os vin, que noutros establecementos similares situados en territorios con características sociolingüísticas equiparábeis a Galiza, isto non é así e que a información está en máis dun idioma. Naquel espazo de compra convulsiva non podemos encontrar nada que nos indique que nos encontramos en Tui, un solar da Galiza baixomiñota, e non en Cáceres ou en Huelva ou en Salamanca, territorios tamén fronteirizos con Portugal, se non for porque desde un lateral acristalado se ve, ao fondo, a  Praça Forte de Valença, a fortaleza. É o que se ve desde o Outlet Fashion Center, o centro da moda no que o galego non está, figura en stock out .

Será que non é fashion, digo eu.

Exportamos lingua e destruímos País

A política lingüística neste País desenvólvese  con directrices claramente contrarias ao que sería necesario, non digo xa para avanzar, mais para non seguirmos retrocedendo no que a usos e presenza pública do galego se refire. Cun Plan Xeral aprobado no Parlamento por unanimidade en 2004, que agora o PP se empeña en non considerar, cuns inquéritos realizados nos centros educativos e agora perdidos non se sabe en que sala de San Caetano, cando se tiña prometido que en poucos días se darían datos (a verdade é que tanto dá, pois se hai que cumprir programa electoral xa sabemos cal vai ser o resultado), cunha política de persecución do galego no interior do país, pois resulta que o urxente é criar oito lectorados máis, polo visto co obxectivo de difundir a lingua propia no exterior.

 

Non vou ser eu quen negue a importancia de dar a coñecer a lingua e a cultura galega no exterior, mais quero lembrar aos responsábeis da política lingüística deste Goberno –desde o Sr. Lorenzo ao Sr. Vázquez,  sen esquecer o Sr. Feijoo, que unha lingua non se perde porque non a aprendan os estranxeiros, senón se deixan de a falar aqueles e aquelas que a saben.

E aquí é onde se botan en falta políticas lingüísticas que aposten decididamente pola promoción social do galego e pola elevación dos seus niveis de uso, e nisto fallan estrepitosamente os planos da Secretaría Xeral, incapaz de contrarrestar a presión de algunhas entidades e persoas cunha forte capacidade de incidencia no actual goberno. Desenvólvense en paralelo políticas de promoción exterior con outras de  destrución interior, mais non vexo nada que diga respecto á necesidade de, dunha vez por todas, explicar a todos os galegos e a todas as galegas por que é necesario falar galego, porque é necesario que o sistema educativo teña como lingua vehicular o galego, que vantaxes ten, nun mundo globalizado medrarmos na nosa lingua para desde ela aprender unha ou dúas ou as que cada quen poida, a máis.

Na Galiza, o galego segue a estar en acusada relación de inferioridade, en todos os ámbitos, co español e os informes que se dan a coñecer son cada vez máis pesimistas. Sería desexábel que os responsábeis da Política Lingüística comprendesen que non é tan urxente ir ensinar galego alí onde non o saben como desenvolver políticas normalizadoras aquí, na casa, onde hai aínda moitos e moitas por converter á nosa lingua, entre eles varios membros do Goberno.

Non deixa de ter o seu aquel que se poda “aprender” galego en Salvador de Bahia, onde xa o falan, e se cuestione o dereito a aprender galego na Galiza. Exportamos lingua e destruímos País.